تمرکز قانون روی ایستگاهی است که «ارتباط» برقرار می‌کند (ارسال + دریافت)، نه صرفاً داشتن یک گیرنده ساده که فقط گوش می‌دهد.
چند نکته‌ی مهم از همین قانون:
ماده ۶، ۷، ۱۰ و… روی «دستگاه فرستنده» و «ایستگاه رادیویی بدون پروانه» جرم‌انگاری میکنند؛ جایی نگفته «داشتن گیرنده‌ی صرف» جرم است.
ماده ۱۱ بند ۲ و ۳: «مخابره رادیویی در ایستگاه بدون پروانه» و «استفاده از طول موج‌های غیرمجـاز» را مشمول جریمه می‌داند؛ باز تأکید روی ارسال است، نه فقط شنود.
فقط یک مورد هست که به شنود ربط پیدا می‌کند:
«هر کس پیام رادیویی مربوط به اشخاص دیگر را دریافت نموده آن را مورد استفاده قرار دهد» مشمول جریمه است.
این یعنی شنودِ صرف برای یادگیری / سرگرمی جرم تعریف نشده، ولی اگر محتوای مکالمات دیگران را استفاده/انتشار بدهی (مثلاً مکالمات نیروهای امنیتی را ضبط کنی و پخش کنی) می‌تواند مشکل‌ساز باشد.
چیزی که قانون نسبت به آن حساس است:
ارسال / مخابره رادیویی بدون پروانه؛ یعنی اگر TX داشته باشی و روی باندهای سرویس‌های رسمی (نظامی، هواپیمایی، خدماتی،…) چیزی بفرستی، آن‌وقت وارد حوزه‌ی جرم می‌شوی.
استفاده از محتوای شنود دیگران (انتشار، بهره‌برداری امنیتی/تجاری و…)، طبق ماده ۱۱ بند ۷.
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/95967
- - -
در آیین‌نامه اجرایی هم ماده ۱۴ می‌گوید هر نوع دستگاه فرستنده و گیرنده رادیویی و وسایلی که با امواج رادیویی کار میکنند، برای ترخیص از گمرک نیاز به حکم وزارت دارد.
این بیشتر مسئولیت واردکننده و فروشنده است، نه کسی که از مغازه داخل کشور یک دانگل می‌خرد.
https://rc.majlis.ir/fa/law/show/106868
- - -
در سری آموزش‌های RTL-SDR سایت «سیسوگ»، صراحتاً نوشته شده:
«دانگل RTL-SDR فقط گیرنده است و توانایی ارسال ندارد. در نتیجه شنیدن این سیگنال‌ها بلامانع است. اما ارسال روی این باندها یا فرکانس‌های نظامی بدون مجوز، تخلف محسوب می‌شود.»
https://sisoog.com/rtl-sdr-tutorial/
- - -
نوشته‌ها و تحلیل‌های حقوقی که درباره‌ی بیسیم / واکی‌تاکی غیرمجاز هشدار می‌دهند، همه روی نداشتن مجوز رگولاتوری برای «بیسیم» (فرستنده/گیرنده) تمرکز دارند، نه روی گیرنده‌ی صرف.
https://ott.ir/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA-%D8%A8%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2/
- - -
پس اگر:
دانگلت فقط RX است (مثل RTL-SDR، اکثر دانگل‌های DVB-T مود شده، Airspy و…)؛
هیچ فرستنده‌ای وصل نمی‌کنی؛
محتوای مکالمات حساس (مثلاً پلیس/نظامی/شرکتی) را جایی استفاده/منتشر نمی‌کنی؛
در چارچوب قانون فعلی، چیزی که مستقیم بگوید «داشتن این گیرنده ممنوع است» نداریم.
- - -
از نظر نص قانون، شنود آموزشی با گیرنده‌ی صرف + ساخت آنتن غیرفعال، اگر وارد انتشار/استفاده‌ی محتوای مکالمات نشوی، همان‌جور که بالا گفتیم جرم تعریف نشده.
ولی در هر کشوری اگر کسی نزدیک مراکز حساس با آنتنهای عجیب و تجهیزات عجیب مشغول اندازه‌گیری باشد، ممکن است سوء‌ظن امنیتی پیش بیاید.
- - -
جمع‌بندی خیلی کوتاه:
داشتن یک SDR فقط گیرنده (بدون TX)، در ایران به‌صورت مشخص ممنوع نشده و منابع فنی داخلی صراحتاً می‌گویند این شنود بلامانع است؛ حساسیت اصلی روی ارسال بدون مجوز و سوءاستفاده از محتوای شنود شده است.
ساخت آنتن برای دریافت هم تا جایی که تبدیل به یک «ایستگاه فرستنده» نشود، زیر چتر همان وضعیت قرار می‌گیرد.