سیستم به هم نریخته. دبیان یکم قلق داره. شاید بهتر بود اول با iso های زنده کار میکردید، بعد اون رو نصب میکردید.
اینجا یه چیزی درباره iso های دبیان گفتم.
کرنلی که دبیان استفاده میکنه، شامل هیج چیز بسته یا انحصاری نیست. توی کرنل اوبونتو و حتی کرنلی که از kernel.org میتونید دریافت کنید، یه سری firmware های خیلی کوچیک هست که کد اونها دردسترس نیست. این firmware ها معمولا مربوط به کارت شبکه یا بعضی اوقات، کارت گرافیک هستند.
دبیان این قسمتها رو از کرنل خودش برداشته و هر کدوم رو توی بستهها جداگانه قرار داده تا اگه کاربر خواست، اونها رو نصب کنه. این بستههای توی قسمت non-free مخازن قرار دارند. (معمولا این قسمت به طور پیشفرض فعال نیست)
فعلا خروجی این دستور رو قرار بدید تا ببینیم چه دستگاههایی از طریق خطوط pci وصل هستند.
lspci
sudo به این دلیل کار نمیکنه که شما اجازه استفاده از اون رو ندارید. موقع نصب، برای روت رمز گذاشتید؟ اگه آره بدونید برای این هست. اگه موقع نصب کردن دبیان با نصبکننده قدیمی، برای روت رمز بذارید، کاربری که موقع نصب درست میکنید، اجازه استفاده از sudo رو نخواهد داشت. اگه برای روت رمز نگذارید، کاربری که ساخته میشه، میتونه از sudo استفاده کنه.
مشکلی نیست، میتونید کاربر خودتون رو به گروه sudo اضافه کنید تا اجازه استفاده از دستور sudo رو بدست بیارید.
اول با su وارد کاربر روت بشید.
su
دستور su باید وجود داشته باشه. وقتی این دستور رو بدون چیزی وارد کنید، از شما رمز روت رو میپرسه و اگه درست وارد کنید و ورود به روت محدود نشده باشه، وارد کاربر روت میشید. وقتی که رمز رو وارد میکنید، هیچی نشون نمیده ولی تایپ میشه.
الان اینجوری کاربر خودتون رو به گروه sudo اضافه کنید.
usermod -aG sudo mt
بعدش یه بار باید از حساب خودتون خارج و دوباره وارد بشید تا این تغییر قابل استفاده باشه.
با دستور adduser هم میشه، مثل بالا که گفتند
adduser mt sudo
دستور add-apt-repository داخل بسته software-properties-common وجود داره. اگه یه چیزی مثل plasma-discover یا gnome-softwares نصب کنید، این بسته هم به عنوان یکی از وابستگیها نصب میشه. بسته gnome-software چیزی شبیه همون ubuntu software center هست و با gtk نوشته شده. plasma-discover هم چیزی شبیه ubuntu software center هست با این تفاوت که با qt نوشته شده و مال پروژه kde هست.
synaptic هم هست، البته به قشنگی اون دوتا نیست، اما قابلیتهاش خیلی بیشتره، با gtk نوشته شده. بسته software-properties-common یکی از وابستگیهای اون نیست، اما میتونید بسته software-properties-gtk رو نصب کنید تا هم بسته قبلی نصب بشه و هم بدرد synaptic بخوره.
اگه میخواهید یکدوم از این بالاییها رو نصب کنید، بهتره synaptic یا gnome-software رو انتخاب کنید، چون با gtk نوشته شدند، xfce4 هم با gtk نوشته شده و هماهنگی اینها با هم بیشتره. نصب plasma-discover باعث نصب بستههای خیلی بیشتری میشه، ممکنه ظاهر اون با میزکار هماهنگ نباشه.
ppa ها مخصوص اوبونتو و توزیعهای مبتنی بر اون هستند، استفاده از اونها داخل دبیان، تقریبا در همه موارد، مشکل درست میکنه. (تاجایی که یادم هست، ppa تراکتور رو میتونید به دبیان اضافه کنید)