خطر رایگان

[فاراب]

    مقالهٔ «خطر رایگان» یا The Danger of Free نوشته آلکس ایسکولد را خواندم و حیفم آمد خلاصه‌ای از آن را این‌جا ترجمه نکنم. توصیه می‌کنم مقاله کامل را هم بخوانید. (برای سرعت و سهولت ترجمه تقریبا آزاد است، اگر چه فقط اندکی) ‌نه این‌که با موضوعات مطرح شده لزوما موافق باشم، ولی نوشته سرشار از ایده‌هایی است که قبلا کمتر به آن‌ها اندیشده بودم.


 

همه ما دوست داریم محصولات یا خدمات را به صورت رایگان دریافت کنیم. اما در عین حال می‌دانیمnofreelunch «رایگان» بیشتر یک توهم است. شاید به مناسبت یک جشن یک نوشیدنی رایگان دریافت کنیم، اما بدون چشم‌داشت در موقعیت‌های دیگر برای نوشیدن آن پول پرداخت می‌کنیم. 

اما اخیرا و به دنبال تحولات دنیای اینترنت، کم‌کم این تصور در ذهن ما شکل می‌بندد که همه‌چیز باید رایگان باشد و اگر کسی از ما برای خدماتی که ارائه می‌دهد درخواست پول کرد «غیرمنطقی» است. چرا این‌ تصور در ذهن ما ایجاد شده است؟ چون روز به روز شرکت‌های تجاری اینترنتی برای درآمد خود به «تبلیغات» تکیه می‌کنند و حاضرند خدمات و محصولات را به صورت رایگان ارائه دهند، به شرطی که تبلیغات در کنار آن ارائه شود.

چرا رایگان می‌تواند کثیف باشد؟

خدمات رایگان اگرچه به ظاهر پسندیده است، اما بعضا می‌تواند به عنوان ابزاری شیطانی مورد استفاده قرار گیرد.ibm-logo تصور کنید شرکت بزرگ و ثروتمندی را که با ارائه رایگان یا بسیار ارزان محصولات خود، رقبای خوب اما کم‌ثروت‌تر خود را نابود می‌کند. این اتفاق در عمل رخ می‌دهد. مثلا IBM با ارائه رایگان «محیط‌های همبسته تولید و توسعه» (IDE) برای جاوا ، عملا در حال نابود کردن محصولات بسیار خوب شرکت Borland است. نتیجه پیروزی IBM در این نبرد نابرابر، کمتر شدن خلاقیت و نوآوری در این زمینه خواهد بود.

از رایگان تا امپراطوری

پادشاه وب، گوگل نیز قلمرو خود را به کمک همین راهبرد گسترش داده است. در یک حرکت هوشمندانه گوگل فن‌آوری جستجوی خود را به صورت رایگان در اختیار شرکت‌های بزرگ گذاشت، به شرطی که آن‌ها اجازه دهند گوگل در کنار نتایج جستجو تبلیغات کند. بعد گوگل جی‌میل را به صورت رایگان و با امکاناتgoogle-logo فوق‌العاده ارائه داد. باز هم رایگان به شرط تبلیغ. بعد گوگل Google Office را به صورت رایگان (و برای شرکت‌ها بسیار ارزان) ارائه می‌دهد و عملا قصد دارد به روش ناجوانمردانه‌ای مایکروسافت را نابود کند. چون مدل تجاری مایکروسافت به درآمد ناشی از فروض محصولات Office وابسته است.

گوگل (یا نظایر آن) می‌تواند این‌کارها را امروز انجام دهد و رقبایش را ضعیف یا نابود کند، اما در آینده چطور؟ پس از پیروزی و حذف رقبا تکلیف رقابت و نوآوری چه می‌شود؟ آیا این یک قمار خطرناک برای کابران نیست؟ این روش پیروزی در رقابت عادلانه و درست نیست. موضوع این نیست که محصولات گوگل در حال حاضر عالی و سبک هستند، موضوع این است که این‌‌نوع رقابت و این فلسفه به انحصار و حذف رقبا و در نهایت ضرر کابران و مردم می‌انجامد.

نسل رایگانjumping-kids

نسل جوان و جدیدی که با فن‌آوری‌های چندین سال اخیر رشد می‌کند انتظار دارد همه چیز رایگان باشد و این واقعیت سنتی که باید برای برخی از خدمات هزینه پرداخت کرد در ذهنش شکل نمی‌بندد. آیا این خطرناک نیست؟ لباس رایگان نیست، غذا رایگان نیست، چرا همه خدمات در وب باید رایگان باشد؟ نسلی که به همه چیز به صورت رایگان نگاه کند دچار پارادکوس نمی‌شود؟

نتیجه

به جز موارد استثنایی هیچ‌‌چیز رایگان نیست. اگر جایی دیدید که غذای رایگان می‌دهند، به احتمال زیاد «چیز دیگری» هم در کنار آن است. در محیط وب هم همین است. اگر چیزی رایگان است، «چیز دیگری» هم در کنارش است. «کتابخانه‌های عمومی» رایگان هستند، چون ما «مالیات» پرداخت می‌کنیم. نرم‌افزارها و خدمات شرکت‌ها چطور؟‌‌ آیا برای آن‌ها نباید پرداخت کرد؟  آیا ارائه محصولات رایگان به منظور «حذف رقبا» درست است؟

    پی‌نوشت: موضوع حذف رقبا به شیوه‌های ناجوانمردانه، فقط دغدغه سال‌های اخیر و ظهور وب نیست. این دغدغه‌ از قرن‌های پیش و از روزهای اول ظهور جهان سرمایه‌داری در ذهن «علاقه‌مندان به بشریت» و نه «پرستش‌کنندگان سود» به صورت یکی از مهمترین «ایرادات نهادینه‌  مدل سرمایه‌داری» بارها و به شیوه‌های مختلف مطرح شده است.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
http://bamdadi.com/
http://www.readwriteweb.com/archives/the_danger_of_free.php

[Midgårdsormen]

...به روش ناجوانمردانه‌ای مایکروسافت را نابود کند.

مایکروسافت هیچ وقت نابود نمیشه...ما از این شانسا نداریم

[hisitech]

ممنون فاراب جان ...دستت درد نکنه . اجازه بدید من یه چیزی بگم
البته یه مقدار مفهوم رایگان با آزاد اینجا قاطی پاتی شده ! هر شخصی میتونه و آزاده نظرش رو ابراز کنه و این آقا هم همینکار رو کرده .ما فرض می کنیم منظورش همون مجانی هست .
بله درسته این مجانی بودن شاید بعضی جاها معنای دیگه ای داشته باشه ولی تو دنیای آی تی قواعد خاص خودش رو داره . این سوال بوجود میاد ما ترجیح می دیم از یه نرم افزار رایگان و خوب استفاده کنیم و فقط برای پشتیبانی یا تغییرات لازم ( با فرض اوپن اگر هم نبود مشکلی نیست!) مبلغی بدیم یا اینکه یه نرم افزار گرون رو بخرید و بابت هر کاری از شما پول بخوان یا مصیبت های دیگه ...خوب معلومه هر آدم عاقلی میره سراغ اولی ..... بحث شرکت ها هم مسئلش جداست ...مدل های تجاری زیادی در دنیا هستند و دارن تجربه میشن و موفق هم بودن ولی مشکل اینجاست که برای ما جا نیافتاده و هنوز هم در ته قلبمون باهاش مشکل داریم ! نمی دونم چرا انگار باید همه چیز رو انحصار بدونیم و واقعا هم ازش لذت می بریم . همیشه باید یکه تاز و تنها در یک کاری سر باشیم !

این مدل های تجاری جدید خودش نوعی تغییرات بنیادین در کسب درامد شده و برعکس گفته ی مقاله باعث افزایش خلاقیت برای پول دراوردن میشه ! اونی که خلاقیت نداره باید از دور خارج شه .
برای همینه من یه چند وقته تصمیم گرفتم برم سیب زمینی بفروشم !

[مهدی پیشگوی]

اگه اینطوری باشه باید مدل تجاری میکروسافت کلا تغییر کنه اگه بکنه میشه با حرفهای این اقا یه خورده کنار اومد .سرویسهای رایگان برای جذب مشتری و بالا بردن فروش و سهام شرکتهاست نه از بین بردن بقیه .
شرکتهایی که محصولات خوب و قوی ارائه می کنن حق دارن از مدل تجاری که بالا گفته شد استفاده کنند . گوگل رو فرض کنید که چه قدرتی داره !! پس دادن سرویسهای رایگان برای این هستش که شرکتها و موسسه ها و یوزرها در کنار مدل تجاری پولی سهم بیشتری داشته باشن و از خدمات آنها راضی باشن.
و اینکه متاسفانه مد شده که برای هر نوع ارائه خدماتی الان جایزه هم میدن تا محصولشون فروش بره و اینجاست که ارزش و کیفیت محصول اصلا مطرح نیست .
در ضمن پولی بودن هر چیزی دلیل بر اثبات این نیست که اون محصول قوی هستش . شما محصولات میکروسافت مثل ویندوز رو در نظر بگیرید . باری رفع هر باگ و ایرادی جیب آدمو خالی کرده و برای رفع اشکال خودشون ازتون پول میگیرن . تنها محصول قابل قبولشون آفیس هستش.
مدلهای تجاری بسیار زیادی الان تو دنیا رشد کرده که هر کودوم به نوبه خودشون حرفه ای و پول ساز هستن .
امروزه هر کسی که می خواد پیشرفت کنه باید درک صحیحی از اطرافش داشته باشه و خودشو بالا ببره و نکات قوتش رو به رخ بقیه بکشه

[فاراب]

با فرمایش شما دوستان موافقم.
اما با نابودی خلاقیت در صورت به تحقق رسیدن پیش بینی مقاله چه خواهید کرد؟
خطرناک یا سازنده؟

[مرتضی علیرضایی]

اما با نابودی خلاقیت در صورت به تحقق رسیدن پیش بینی مقاله چه خواهید کرد؟

اگه مقاله "کلیسا و بازار" را خونده باشید متوجه می شید که آزادی نرم افزار باعث تنوع و خلاقیت بیشتری میشه. این نظر اریک ریموند هست که یکی از پیشگامان FOSS به شمار میره و در این مقاله به زیبایی اون را شرح داده.
ریموند گفته محصولات غیر آزاد و مدل تجاری که آنها استفاده می کنند مثل یک کلیسا می مونه که موقع ساخت هرچی خلاقیت و هنر دارند در اون به کار میبرند ولی پس از اینکه ساخته شد دیگه تغییر نمی کنه و تا قرنها..! همون شکلی می مونه. ولی نرم افزار آزاد مثل یک بازار عمل می کنه اگه شما یک دکه کوچیک راه بندازید اگه محصولات شما بتونه آزمایش کننده های اولیه و خوره ها را راضی کنه به سرعت کسب و کار شما رونق پیدا می کنه و دکه کوچیک شما تبدیل به یک مرکز تجاری بزرگ میشه.

پ.ن: البته اگه من درست منظور اریک ریموند را متوجه شده باشم.
 

[amin]

ببینید! شما اوبونتو رو کاملا رایگان دریافت می کنید ولی اگه دقت کنید زیاد هم ارزون تموم نمیشه! اولین باری که اوبونتو رو گرفتید و نصب گرفتید رو فرض کنید.چقدر وقت و انرژی گذاشتید که باهاش کنار بیایید؟
تو گنو/لینوکس این مسئله صدق نمیکنه چون به جای پول از چیز دیگه ای که البته انسانی تر هم هست خرج می کنیم
البته فکر کنم در مورد مثلا پلیر Gom player که متن باز و رایگان هست و مخصوص ویندوز، این شرایط برقرار باشه.چرا؟ چون قدرت و زیبایی این پلیر عملا باعث میشه بقیه ی پلیرهای کد بسته از دور خارج بشن در حالی که اینجا کاربر هزینه ای نمی پردازه! راحت نصب میکنه و بعدش استفاده و این همون حرف بالایی هست.
برای همین استالمن میگه نرم افزارهای آزاد مخصوص ویندوز مفید هستن ولی فقط برای آشنا کردن کاربر با نرم افزارهای لینوکس و ریختن ترس اون!

[Zartosht]

   
از رایگان تا امپراطوری

پادشاه وب، گوگل نیز قلمرو خود را به کمک همین راهبرد گسترش داده است. در یک حرکت هوشمندانه گوگل فن‌آوری جستجوی خود را به صورت رایگان در اختیار شرکت‌های بزرگ گذاشت، به شرطی که آن‌ها اجازه دهند گوگل در کنار نتایج جستجو تبلیغات کند. بعد گوگل جی‌میل را به صورت رایگان و با امکاناتgoogle-logo فوق‌العاده ارائه داد. باز هم رایگان به شرط تبلیغ. بعد گوگل Google Office را به صورت رایگان (و برای شرکت‌ها بسیار ارزان) ارائه می‌دهد و عملا قصد دارد به روش ناجوانمردانه‌ای مایکروسافت را نابود کند. چون مدل تجاری مایکروسافت به درآمد ناشی از فروض محصولات Office وابسته است.

دمش گرم!
به هر حال به نظر من نمی شه اینطوری هم قضاوت کرد چون صرف رایگان بودن دلیل بر انتخاب اول بودن هم نیست باید یک کیفیت نسبی و خوب هم وجود داشته باشد تا به سمت رایگان رفت.

[hisitech]

ببینید! شما اوبونتو رو کاملا رایگان دریافت می کنید ولی اگه دقت کنید زیاد هم ارزون تموم نمیشه! اولین باری که اوبونتو رو گرفتید و نصب گرفتید رو فرض کنید.چقدر وقت و انرژی گذاشتید که باهاش کنار بیایید؟
تو گنو/لینوکس این مسئله صدق نمیکنه چون به جای پول از چیز دیگه ای که البته انسانی تر هم هست خرج می کنیم
البته فکر کنم در مورد مثلا پلیر Gom player که متن باز و رایگان هست و مخصوص ویندوز، این شرایط برقرار باشه.چرا؟ چون قدرت و زیبایی این پلیر عملا باعث میشه بقیه ی پلیرهای کد بسته از دور خارج بشن در حالی که اینجا کاربر هزینه ای نمی پردازه! راحت نصب میکنه و بعدش استفاده و این همون حرف بالایی هست.
برای همین استالمن میگه نرم افزارهای آزاد مخصوص ویندوز مفید هستن ولی فقط برای آشنا کردن کاربر با نرم افزارهای لینوکس و ریختن ترس اون!

امین جان یکم با حرفت موافق نیستم . چون شما همیشه برای آموختن باید از این نوع هزینه ها انجام بدی . فرقی نداره لینوکس باشه یا ویندوز . ولی بطور کلی اگر نگاه کنی همون هزینه های انسانی هم که فرمودید در طولانی مدت برای ویندوز بیشتر هست اینو مطمئنم چون حسش کردم . برای آدمایی مثل من که اعصابشون ضعیفه ویندوز میتونه مهلک باشه ! طبق براوردهای غیر علمی حداقل ۱۳ سال از عمر ادم کم میکنه !  شاید استارت کار برای لینوکس سخت تر باشه ( اونم بدلیل مسمومیت ناشی از ویندوزه ! باید سرم بزنی و معده رو شستشو بدی!) ولی در ادامه و اگر یک مقدار کنجکاو باشیم ساده ترین کار استفاده از لینوکس هست . من بعضی اوقات در محل کار که مجبورم سیستم های ویندوزی دوستان و همکاران رو تعمیر کنم یا .... واقعا ضعف اعصاب میگیرم ! یکی از بدترین و فجیع ترین کارها برای من اینه که با IE کار کنم این مورد واقعا رنج اور ترین قسمت استفاده از محصولات مایکروسافت هست 

با عرض معذرت به دلیل خارج کردن بحث از مسیر اصلی

[sahand1000]

یک سوالی برای خود من پیش اومده.

من خیلی برام جالبه که بدونم شرکتهایی مثل اوبونتو درآمدشون از کجاست چون مثلاً اگر به سایت مایکروسافت سر بزنین می بینید که ویندوز XP که با اومدن ویستا داره از دور خارج میشه $269.99 قیمت داره و یا Microsoft Office و بقیه محصولات مایکروسافت هم قیمت های نسبتاً گرونی دارند. به طوریکه اگر یک نفر بخواد واقعاً قانون کپی رایت رو رعایت کنه باید برای یدونه ویندوز به همراه آفیس و یک برنامه برای رایت CD مثل Nero و یک آنتی ویروس و یک برنامه برای پخش و تبدیل فایل های صوتی و تصویری یعنی همین برنامه هایی که توی تمام کامپیوتر های خونگی وجود داره، مبلغی بیشتر از اون چیزی که برای خود

[فاراب]

در پاسخ به این سوال دوستان خیلی بهتر از من می تونن مفید باشند. من به قدر اطلاعم عرض می کنم که :
پروژه اوبونتو منابع مالی زیادی دریافت میکنه. شرکت های حامی اوبونتو کم نیستند. که در این رابطه سود می برند.
همین قدر بدانید که پشت اوبونتو ین میلیونر از آفریقای جنوبی نشسته. در فراوانی ثروت وی همین بس که او جزء معدود کسانی است که به ماه صفر کرده.
قدرت مالی تیم اوبونتو رو از اونجا میشه فهمید که به صورت منظم عینی هر ۶ ماه یک بار؛ یک ورژن تازه از این سیستم عامل رو در اختیار عموم قرار می دهند.

[sahand1000]

من از این مقاله "خطر رایگان" خیلی خوشم اومد و از روزی که اون رو خوندم همش به طور ناخودآگاه به این مقاله فکر می کنم.

به نظر من یک خطر دیگه که در مورد نرم افزار ها و خدمات رایگان وجود داره اینه که کسی اونها رو جدی نمی گیره و در واقع تا کسی بابت چیزی پول پرداخت نکنه، قدرش رو نمی دونه.

اصلاً بذارید داستان آشنا شدن خودم با اوبونتو رو بهتون بگم:
یک روز که من خونه یکی از دوستام رفته بودم، به طور اتفاقی چشمم خورد به CD اوبونتو که کنار کامپیوترش افتاده بود. از ظاهر CD معلوم بود که به قول معروف CD پدر و مادر داری بود. ازش پرسیدم: این CD چیه؟ گفت یک سیستم عامل لینوکسه! راستش من تا اون روز فقط اسم لینوکس و برنامه های کد باز رو شنیده بودم. از دوستم پرسیدم: خودت ازش استفاده کردی؟ گفت نه. ازش سوال کردم پس این CD رو از کجا گرفتی؟ گفت (من عین جمله ای که دوستم گفت رو براتون نقل می کنم): توی یک سایت اینترنتی در خواست دادم و خودشون مجانی به آدرس خونمون برام فرستادند. نباید چیز جالبی باشه چون اگر چیز بدرد بخوری بود که حاضر نمی شدند مجانی اون رو برای من بفرستند! من لازمش ندارم تو اگر دوست داری ببرش.

و من هم اون از اونجایی که دوست دارم هر چیز جدیدی رو امتحان کنم، اون CD رو توی کامپیوتر خودم گذاشتم و قسمت Live CD اون رو اجرا کردم و راستش با اینکه دوستم بهم گفته بود که این سیستم عامل بدرد نمی خوره ولی من نمی دونم چرا خیلی هم خوشم اومد. البته علاوه بر محتویات اون CD، موضوع دیگری که باعث شد من خیلی از اوبونتو خوشم بیاد این جمع صمیمی و دوستانه ای بود که توی این فروم دیدم و روحیه همکاری و کمک کردن که اینجا وجود داره. به طوری من کل هارد دیسک کامپیوتر رو فرمت کردم و اوبونتو رو روی اون نصب کردم و هر چی بیشتر از اوبونتو استفاده می کنم، بیشتر به اون علاقه مند میشم و اگر کسی نظر شخصی من رو بپرسه، به نظر من اگر ویندوز XP قیمتش 269.99$ باشه، اوبونتو باید حداقل 1000$ ارزش داشته باشه چون اوبونتو علاوه بر سیستم عامل، من رو از برنامه هایی مثل آفیس، آنتی ویروس، برنامه رایت CD مثل Nero، برنامه های گرفیکی مثل Photoshop و ... بی نیاز کرده.

اما متاسفانه افرادی مثل همین دوست .... من (به جای .... هر فحشی که خواستید، می تونین به کار ببرید!) فقط اگر بابت چیزی پول پرداخت کنند، قدر اون رو می دونند و مثلاً چون CD اوبونتو مجانی به دستشون رسیده، فکر می کنند که بدرد نمی خوره.  

[sahand1000]

به نظر من اگر مدیران انجمن لطف کنند و این تاپیک رو به قسمت "کافه اوبونتو" منتقل کنند خیلی بهتره!

[sahand1000]

من سی دی اوبونتوی 7.10 رو که درخواست کرده بودم. پنج شنبه (پریروز) به دستم رسید. راستش من از اینکه می بینم که این شرکت اینقدر راحت و به طور رایگان این سی دی ها رو برای ما می فرسته، پیش خودم یک مقداری احساس شرمندگی می کنم و دوست دارم زحمتهای اونها رو جبران کنم. آیا از مدیران این سایت که با سایت اصلی یعنی ubuntu.com در ارتباط هستند، کسی خبر داره که آیا این شرکت در ایران دفتر نمایندگی یا جای مشابهی رو داره که ما بتونیم سی دی ها رو از اونجا تهیه کنیم و یا حتی سی دی رو امانت بگیریم؟

[salamat]

سوال من ازشما دوستان اینه: پس درآمد اوبونتو از کجاست؟

بماند که شاتل ورث یک سوپر میلیاردر هستش و واقعاْ پولداره و بعد از صفرش به ماه نیت کرده که یک حالی به کل آدمهای دنیا بده و پروژه اوبونتو رو آغاز کرده.
یکی از منابع درآمد اوبونتو فکر می کنم پشتیبانی از نسخه سرور اون باشه که خوب در این زمینه هم خیلی عالی هستش .
یکی دیگه هم از راه donate هست که البته توی کشور ما یک کم معنی کردنش سخته چون شاید بشه گفت چنین اخلاقیاتی توی شرکت های بزرگ کشور مانیست ولی برای نمونه
مثلا گوگل به تیم فایرفاکس که یک پروژه open source و free هست بخاطر قرار دادن سرچ گوگل پول خیلی زیادی به تیم فایر فاکس donate کرد.
و donate خیلی توی پروژه های Open Source باب هست . البته نمونش توی مردم ما هم پیدا میشه مثلا شما یک کاری برای کسی به صورت مجانی انجام میدی و اون شخص برای
تشکر و قدردانی برای شما یک هدیه میخره.

به هر حال به نظر من نمی شه اینطوری هم قضاوت کرد چون صرف رایگان بودن دلیل بر انتخاب اول بودن هم نیست باید یک کیفیت نسبی و خوب هم وجود داشته باشد تا به سمت رایگان رفت.

شما همگی اینجا کاربران لینوکس هستید یک سوال دارم این محصول رایگان آیا با محصول مشابه و پولی خودش از نظر کیفیت-زبیایی-قدرت و .....  قابل مقایسه است؟
دلیل پیشرفت و قدرتمند شدن و زیباتر شدن لینوکس با این سرعت زیاد تنها رایگان بودن آن نیست و شاید دلیل عمده آن Open source بودن اونه و همین دلیل باعث خلاقیت و خلاقیت و خلاقیت میشه.
به نظر شما خلاقیت بین ۱۴۰ هزار نفر بیشتره یا  ۱۰ میلیون نفر ؟ خلاقیت در نرم افزار آزاد بسیار بیشتر از نرم افزارهای تجاری است. پس free و open source بودن خدمتی است به خلاقیت و نه در
مقابل خلاقیت .