سوالاتی راجع به Open Source و Free Software

[پیکی شب پره]

سلام به همه! یه سری سوالاتی راجع به  Open Source و Free Software داشتم که خواستم باهاتون به اشتراک بزارم. و جواب این سوال ها رو نیاز دارم تا بتونم یه ویدیو راجب این موضوعات بسازم (روی یوتیوب)‍!

‍۱- یه نرم افزار منبع باز رو می شه فروخت؟ که تا کاربر لایسنس رو نخره نتونه استفاده کنه از نرم افزار؟
۲- یه نرم افزار آزاد رو می شه فروخت؟ که تا کاربر لایسنس رو نخره نتونه استفاده کنه از نرم افزار؟
۳- نرم افزار آزاد و منبع باز (Free Software & Open Source) چیه؟ ترکیب این دوتا یعنی چی؟
۴- هر نرم افزار آزاد ای، منبع باز هم هست؟
۵- هر نرم افزار منبع باز ای، آزاده؟
۶- اگه هر نرم افزار آزاد ای، منبع باز هم هست، پس چرا دو تا مفهوم جدا براشون هست؟ (جدا از بحث فلسفه ای که پشت شونه، از نظر فنی چرا دو تا اصطلاح مجزان؟)
۷- فرق نرم افزار منبع باز و نرم افزار آزاد و نرم افزار منبع باز و آزاد (جدا از فلسفه شون) چیه؟! 

اگه یکم سوالات عجیب و ساده به نظر می رسن از دوستان و اساتید حرفه ای عذر می خوام؛ ولی اینا بزرگ ترین جای خالی هایی بود که تو ذهنم از دنیای منبع باز و آزاد وجود داشت!
با تشکر از همگی 

[AbOl]

1-بله
2-بله ولی باید آزاد بمونه یعنی اگه خرید اون چهار حق نرم افزار آزاد رو داشته باشه
3-نرم افزار متن باز متنش بازه ولی نرم افزار آزاد در کنار اینکه متنش بازه چهار حق هم به کاربر میده.
4-بله
5-خیر
6-چون هر نرم افزار متن بازی آزاد نیست
7-نرم افزار آزاد چهار حق به کاربر در کنار متن باز بودن میده
پ.ن : از این لینک میتونی این چهار حق رو ببینی

لینک

[دانیال بهزادی]

این‌جا با شکل توضیح دادم:

[پیکی شب پره]

3-نرم افزار متن باز متنش بازه ولی نرم افزار آزاد در کنار اینکه متنش بازه چهار حق هم به کاربر میده.

جواب سوال سوم رو درست ندادین، من پرسیدم Free and open-source software یا همون (FOSS) چیه. چون وقتی Free Software به گفته شما هم منبع بازه هم ۴ تا آزادی به کاربر می ده؛ پس ترکیب کردن Open Source با Free Software یعنی چی؟

[پیکی شب پره]

این‌جا با شکل توضیح دادم:

حقیقتا من چیزی از این تصویر متوجه نشدم 

[AbOl]

3-نرم افزار متن باز متنش بازه ولی نرم افزار آزاد در کنار اینکه متنش بازه چهار حق هم به کاربر میده.

جواب سوال سوم رو درست ندادین، من پرسیدم Free and open-source software یا همون (FOSS) چیه. چون وقتی Free Software به گفته شما هم منبع بازه هم ۴ تا آزادی به کاربر می ده؛ پس ترکیب کردن Open Source با Free Software یعنی چی؟

نرم افزار آزاد باید حتما متن باز باشه یعنی free software متن باز هم هست پس دیگه ترکیب نمیشن

[Saintman]

3-نرم افزار متن باز متنش بازه ولی نرم افزار آزاد در کنار اینکه متنش بازه چهار حق هم به کاربر میده.

جواب سوال سوم رو درست ندادین، من پرسیدم Free and open-source software یا همون (FOSS) چیه. چون وقتی Free Software به گفته شما هم منبع بازه هم ۴ تا آزادی به کاربر می ده؛ پس ترکیب کردن Open Source با Free Software یعنی چی؟

ببین Open Source رو که میدونی ینی چی. یه نرم افزار که تو٬ کدش رو میتونی ببینی.
اما هر اپن سورسی٬ Free نیست!! ینی اینکه ممکنه یه شرکتی نرم افزاری بنویسه و سورس اون رو هم منتشر کنه. اما اجازه نده که شما بیای اون سورس رو برداری هر جا که خواستی به هر نیتی استفاده کنی!
پس اینطوری میشه که برای Free بودن نرم افزار حتما باید اپن سورس باشه٬ خب چون کد رو شما لازم داری برای استفاده های بعدی:)
اما اگه اپن سورس بود و کد رو بهتون داده بودند دلیل نمیشه اجازه داشته باشید هرکاری که میخواید باهاش بکنید! مثلا الان مایکروسافت تعداد خیلی زیادی از کد هاش رو اپن سورس کرده. میتونی بری بخونی ببینی چه خبره٬ ولی هنوز آزاد نیست٬ ینی اجازه نداری ور داری باهاشون هر کاری که دوست داری بکنی!

[oi3euj+cdc9p125javsc]

دوستان، لطفا اطلاعات غلط ندید. نرم‌افزار متن‌باز به معنی در دسترس بودن متن نیست فقط. متن‌باز بودن نرم‌افزار ۱۰ شرط داره. تقریبا همه نرم‌افزارهای متن‌باز آزاد هم هستن. آزاد بودن نرم‌افزار ۴ اصل داره.

۴ اصل آزادی نرم‌افزار این‌ها هستن:

• آزادی برای اجرای نرم‌افزار برای هر منظوری (آزادی ۰)
• آزادی برای مطالعه و بررسی چگونگی عملکرد نرم‌افزار و تغییر آن برای نیاز خود (آزادی ۱). دسترسی به کد منبع یک پیش‌شرط برای این آزادی می‌باشد.
• آزادی برای توزیع مجدد کپی‌هایی از آن، بنابراین شما می‌توانید به همسایگان خود کمک کنید (آزادی ۲).
• آزادی برای بهبود نرم‌افزار و انتشار این تغییرات برای عموم، بنابراین تمام جامعه از آن بهره می‌برند (آزادی ۳). دسترسی به کد منبع یک پیش‌شرط برای این آزادی می‌باشد.

۱۰ شرط متن‌باز بودن نرم‌افزار این‌ها هستن:

• اشتراک‌گذاری آزادانه
• در دسترس بودن متن نرم‌افزار
• آزاد بودن در اشتراک‌گذاری نرم‌افزار در صورت تغییر یافتن
• حفظ یکپارچگی کد منبع نرم‌افزار (پروانه باید صریحا اجازه‌های مورد نیاز رو صادر کنه و می‌تونه جلوی دخل و تصرف در منبع اصلی رو بگیره و فقط اجازه تصرف در نرم‌افزارهای تغییریافته رو بده)
• عدم وجود تبعیض علیه شخص یا گروه خاص
• عدم وجود تبعیض در زمینه‌های مورد استفاده
• اجازه اشتراک‌گذاری پروانه
• اختصاصی نبودن پروانه برای یک نرم‌افزار خاص (یعنی اون پروانه عمومی باشه و فقط و فقط برای یه نرم‌افزار خاص استفاده نشه و بشه برای بقیه نرم‌افزارها هم ازش استفاده کرد)
• عدم ایجاد محدودیت برای دیگر نرم‌افزارها توسط پروانه
• حفظ بی‌طرفی در بین نرم‌افزارها

حالا هر نرم‌افزاری که اون ۴ شرط رو رعایت کنه می‌شه آزاد و هر نرم‌افزاری که این ۱۰ شرط رو رعایت کنه می‌شه متن‌باز. اکثر نرم‌افزارها هم متن‌باز هستن هم آزاد.

ولی نرم‌افزاریی هم داریم که آزاد باشن ولی متن‌باز نباشن و برعکس. من قبلا مفصل توضیح دادم در این مورد: https://alirezahayati.com/2020/06/open-source-is-not-software-libre

[oi3euj+cdc9p125javsc]

3-نرم افزار متن باز متنش بازه ولی نرم افزار آزاد در کنار اینکه متنش بازه چهار حق هم به کاربر میده.

جواب سوال سوم رو درست ندادین، من پرسیدم Free and open-source software یا همون (FOSS) چیه. چون وقتی Free Software به گفته شما هم منبع بازه هم ۴ تا آزادی به کاربر می ده؛ پس ترکیب کردن Open Source با Free Software یعنی چی؟

ببین Open Source رو که میدونی ینی چی. یه نرم افزار که تو٬ کدش رو میتونی ببینی.
اما هر اپن سورسی٬ Free نیست!! ینی اینکه ممکنه یه شرکتی نرم افزاری بنویسه و سورس اون رو هم منتشر کنه. اما اجازه نده که شما بیای اون سورس رو برداری هر جا که خواستی به هر نیتی استفاده کنی!
پس اینطوری میشه که برای Free بودن نرم افزار حتما باید اپن سورس باشه٬ خب چون کد رو شما لازم داری برای استفاده های بعدی:)
اما اگه اپن سورس بود و کد رو بهتون داده بودند دلیل نمیشه اجازه داشته باشید هرکاری که میخواید باهاش بکنید! مثلا الان مایکروسافت تعداد خیلی زیادی از کد هاش رو اپن سورس کرده. میتونی بری بخونی ببینی چه خبره٬ ولی هنوز آزاد نیست٬ ینی اجازه نداری ور داری باهاشون هر کاری که دوست داری بکنی!

متن‌باز (open source) با متن در دسترس (source available) فرق داره. شما اشتباه متوجه شدید. متن‌باز شرایط خودش رو داره و فقط به در دسترس بودن متن نرم‌افزار ختم نمی‌شه.

یه نرم‌افزار آزاد حتما متن‌باز نیست. یه نرم‌افزار آزاد حتما متن رو در دسترس قرار می‌ده اما آزاد بودن حتما به معنی متن‌باز بودن نیست. هر نرم‌آفزاری که ۴ آزادی رو رعایت کنه می‌شه آزاد. ممکنه همون نرم‌افزار به نحوی یکی از ۱۰ شرط نرم‌افزار متن‌باز رو رعایت نکنه.

شما با یه نرم‌افزار آزاد می‌تونی هر کاری بکنی (مادامی که شرایط پروانه رو نقض نکنی). اگه همون برنامه متن‌باز هم باشه (که اکثرا هست)، باز هم تحت شرایط و قوانین پروانه می‌تونی هر کاری بکنی.

ما نرم‌افزارهایی داریم که رایگان هستن و البته متن‌شون هم در دسترس هست، این نرم‌افزارها نباید با نرم‌افزار آزاد و یا متن‌باز اشتباه گرفته بشن دوست عزیز.

[ahangarha]

۱ و ۲: خیر. شما می‌تونید بفروشید اما نمی‌تونید استفاده از برنامه را منحصر به خرید کنید. شما مجبور نیستید نرم‌افزار آزادی که تولید کرده‌اید را رایگان به من بدهید اما اگر دادید، دیگر نمی‌توانید (مگر در مواردی که در چهارچوب پروانه نشر ذکر شده و ناقض شرایط آزاد/متن‌باز بودن نمی‌شوند) کنترلی روی اینکه من چه طور آن را بتوانم در اختیار دیگران قرار دهم نخواهید داشت. لذا من می‌توانم به رایگان در دسترس دیگران قرار دهم و آن‌ها لازم نیست حتما از شما خرید کنند.

۳. آزاد یعنی شرایط آزاد بودن را دارد (۴ آزادی اساسی) و متن‌باز یعنی شرایط متن‌باز بودن را (۱۰ بند تعریف متن‌باز). آزاد/متن‌باز یعنی هم آزاد است و هم متن‌باز.

۴ و ۵: خیر. در دنیای واقعی، اکثر نرم‌افزارهای آزاد، متن‌باز هم هستند و بالعکس. اما همچنان اندک نرم‌افزارها و طبیعتا پروانه‌های نشری هستند که تنها در یکی از این دو دسته‌بندی قرار می‌گیرند. تقریبا تمام پروانه‌های مطرح (از خانواده GPL گرفته تا MIT و آپاچی و MPL و اکثر پروانه‌های BSD و...) و نرم‌افزارهایی که تحت آن‌ها منتشر شده‌اند هم‌زمان هم آزاد هستند و هم متن‌باز.

۶. اینکه چرا دو مفهوم وجود داره به تصمیم گروهی از فعالان نرم‌افزار آزاد در اواخیر دهه ۹۰ میلادی یعنی نزدیک به ۱۳ سال بعد از مطرح شدن مفهوم «نرم‌افزار آزاد» و تاسیس بنیاد نرم‌افزار آزاد بر می‌گرده. کسانی که «پیشگامان متن‌باز» را تاسیس کردند ظاهرا با هدفی مشابه، روشی متفاوت را در پیش گرفتند تا بتوانند شرکت‌ها را راحت‌تر ترغیب به تولید نرم‌افزار آزاد کنند. چیزی که پیشگامان آن را ترویج می‌کردند، تولید کم‌هزینه‌تر، منعطف‌تر، قابل اتکاتر و با کیفیت‌تر از طریق باز کردن کد منبع و جلب مشارکت عمومی بود. انتقادهایی از طرف استالمن به روش متن‌باز مطرح شده است که می‌توانید در این نشانی ببینید: چرا متن‌باز هدف اصلی نرم‌افزار آزاد را برآورده نمی‌کند

۷. تعریف‌شون و فلسفه‌شون تفاوت داره. متن‌باز، بنیادی‌ترین ارزش موجود در نرم‌افزار آزاد که آزادی کاربران است را کنار گذاشته است. هرچند عملا تولید یک نرم‌افزار متن‌باز در اکثر غریب به اتفاق موارد منتهی به تولید نرم‌افزار آزاد و تامین آزادی‌های اساسی می‌شود اما این آزادی‌ها، محصول جانبی است. متن‌باز به راحتی ممکن است ارزش‌هایی را که به دنبال‌شان بوده در رقابت از دست بدهد و کنار گذاشته شود در حالی که هیچ نرم‌افزار غیر آزادی نمی‌تواند در زمینه تامین آزادی‌ها، با نرم‌افزار آزاد رقابتی داشته باشد. محوریت آزادی در طرف‌داران نرم‌افزار آزاد منتهی می‌شود به اینکه آن‌ها پروانه‌های کپی‌لفت از جمله خانواده GPL را ترجیح دهند تا آزادی کاربران در آینده نیز تضمین شود (کسی نتواند نرم‌افزار آزادشان بگیرد و انحصاری تحویل دیگران دهد)

لذا مهم‌ترین تفاوت بیان این دو، فلسفه و رویکرد است. از این رو، اگر برای من که آزادی اهمیت محوری دارد، همیشه می‌گویم نرم‌افزار آزاد. به این ترتیب به دیگران اعلام می‌کنم که فلان نرم‌افزار، به آزادی‌های من و شما احترام می‌گذارد.

پارسال در جشن انتشار اوبونتو ارائه‌ای با موضوع «نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز» داشتم که شاید مفید باشد. متن و ویدئو را می‌توانید در این نشانی‌ها بیابید:

مقاله: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟
فیلم: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟

[nixoeen]

پارسال در جشن انتشار اوبونتو ارائه‌ای با موضوع «نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز» داشتم که شاید مفید باشد. متن و ویدئو را می‌توانید در این نشانی‌ها بیابید:

مقاله: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟
فیلم: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟

البته طبق تجربهٔ شخصی من در این مورد خاص، آقای آهنگرها در مواردی تعاریف رو طبق میل خودشون تحریف می‌کنند و برای مثال نرم‌افزاری که من با پروانهٔ GPLv3 توسعه داده بودم رو «نرم‌افزار غیرآزاد» می‌نامیدند. برای همین شخصا پیشنهاد می‌کنم کاربرها در این زمینه ترجیحا منابع معتبرتر رو بررسی کنند که نویسنده یا ارائه‌دهنده شناخت بهتری از نرم‌افزار آزاد داره و تعاریف اصلی رو بیان می‌کنند و چیزی رو به میل خودشون تغییر نمیدن.

[ahangarha]

البته طبق تجربهٔ شخصی من در این مورد خاص، آقای آهنگرها در مواردی تعاریف رو طبق میل خودشون تحریف می‌کنند و برای مثال نرم‌افزاری که من با مجوز GPLv3 توسعه داده بودم رو «نرم‌افزار غیرآزاد» می‌نامیدند. برای همین شخصا پیشنهاد می‌کنم کاربرها در این زمینه ترجیحا منابع معتبرتر رو بررسی کنند که نویسنده یا ارائه‌دهنده شناخت بهتری از نرم‌افزار آزاد داره و تعاریف اصلی رو بیان می‌کنند و چیزی رو به میل خودشون تغییر نمیدن.

منبع معتبر را شما معرفی کنید. پیشنهاد می‌کنم اگر نقدی به صحبت‌های بنده دارید، مکتوب کنید تا برای دوستان قابل استفاده باشد. اگر هم نقدی به این ندارید به جای منحرف کردن بحث به جایی که ارتباطی با بحث جاری ندارد، وقت دیگران را هدر ندهید.

قبلا هم گفته بودم الان هم باز تکرار می‌کنم. هر زمان تصمیم گرفتید مانند یک فرد بالغ در این خصوص صحبت کنیم، بنده آمادگی دارم که مواضع‌ام را در خصوص بحثی که پیرامون آزاد بودن/نبودن بات تلگرامی اوبونتو داشتم را در معرض نقد بگذارم. اینجا جای دعواهای کودکانه و شخصی نیست.

[oi3euj+cdc9p125javsc]

پارسال در جشن انتشار اوبونتو ارائه‌ای با موضوع «نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز» داشتم که شاید مفید باشد. متن و ویدئو را می‌توانید در این نشانی‌ها بیابید:

مقاله: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟
فیلم: نرم‌افزار آزاد یا متن‌باز؟

البته طبق تجربهٔ شخصی من در این مورد خاص، آقای آهنگرها در مواردی تعاریف رو طبق میل خودشون تحریف می‌کنند و برای مثال نرم‌افزاری که من با مجوز GPLv3 توسعه داده بودم رو «نرم‌افزار غیرآزاد» می‌نامیدند. برای همین شخصا پیشنهاد می‌کنم کاربرها در این زمینه ترجیحا منابع معتبرتر رو بررسی کنند که نویسنده یا ارائه‌دهنده شناخت بهتری از نرم‌افزار آزاد داره و تعاریف اصلی رو بیان می‌کنند و چیزی رو به میل خودشون تغییر نمیدن.

دوست عزیز، صرفا قرار دادن پروانه GNU GPL در نرم‌افزار، نرم‌افزار شما رو آزاد نمی‌کنه. نرم‌افزار باید شرایط آزاد بودن رو داشته باشه. مثلا از شرایط پروانه GNU GPL اینه که راهنمای نصب برای نرم‌افزار وجود داشته باشه یا هر نرم‌افزاری که در کنار یا درون اون نرم‌افزار اصلی به کار رفته، پروانه آزاد داشته باشه که با GNU GPL هم سازگار باشه.

مثلا الکترون هم پروانه آزاد داره ولی آزاد حساب نمی‌شه چون توش کرومیوم هست ولی متن کرومیوم و پروانه آزاد کرومیوم توی الکترون نیومده برای همین باوجود پروانه آزاد، آزاد حساب نمی‌شه. من نمی‌تونم بگم نرم‌افزار شما آزاد بوده یا نبوده چون ندیدم‌ش ولی چیزی که می‌تونم بگم اینه که شما با پروانه GPLv3 هم ممکنه نرم‌افزار ناآزاد داشته باشید چون اون نرم‌آفزار ممکنه شرایط آزاد بودن (تحت پروانه GNU GPL) رو نداشته باشه.

[ahangarha]

این بحث رو می‌شه جای دیگری به طور مستقل ادامه داد. ایشان، مانند چند نفر دیگر از «بزرگان» جامعه تنها راهی که می‌شناسند، تحقیر و تخریبه. مگر نه بنده مقاله نوشته‌ام و اگر واقعا نقدی دارند و چیزی را اشتباه می‌دانند می‌توانند نقدش کنند. اما نکرده‌اند. دلیلش را نمی‌دانم چیست. یکی‌شان گفته است که شأن وبلاگش بالاتر از آن است که بخواهد از آن برای چنین مواردی استفاده کند. امیدوارم دلیلش ترس از مورد نقد واقع شدن نباشد. به هر حال بنده نظراتم را مکتوب کرده‌ام تا هم برای خودم محل ارجاع باشد و هم دیگران بتوانند حرف‌های خودم (نه تصورات و تخیلات خود) را نقل کرده و نقد کنند.

به نظرم پرداختن به این بحث در این صفحه، کمک به منحرف شدن موضوع اصلی است. ایشان هرگز مستقیم از خود من نپرسیده است که چرا چنین ادعایی می‌کنی. یک بار روی توییتر و یک بار هم اینجا با ادبیاتی سخیف سعی کرده‌اند حرف بنده را مورد تمسخر قرار داهند. به هر ترتیب من دوباره مطالب‌ام را که قبلا به طور پراکنده نوشته بودم مرتب و در خصوص اینکه چرا گفته بودم آزاد بودن آن بات تلگرامی پر حاشیه محل اشکال است در یک مطلب وبلاگی منتشر می‌کنم.

[nixoeen]

صرفا قرار دادن پروانه GNU GPL در نرم‌افزار، نرم‌افزار شما رو آزاد نمی‌کنه.

تمام نرم‌افزارهایی که پروانه‌های مورد تایید بنیاد نرم‌افزار آزاد رو دارند، از جمله GPL، نرم‌افزار آزاد هستند. اگر غیر این فکر می‌کنید، پیشنهاد می‌کنم حتما قبل از تولید محتوای بیشتر، کمی بیشتر در مورد نرم‌افزار آزاد مطالعه کنید تا اطلاعات اشتباه کمتری به زبان فارسی داشته باشیم.

منبع معتبر را شما معرفی کنید.

سایت gnu.org رو پیشنهاد می‌کنم که تعداد زیادی از مقالات رو به زبان فارسی داره (ترجمهٔ قسمت زیادی توسط آقای عباس اسماعیلی) و از لحاظ فنی به درستی و بدون برداشت‌هاش شخصی ترجمه شده.